3 tips voor een duurzamer huis die je nog niet kende

1. Waterzijdig inregelen van je verwarmingssysteem

Een potentiele besparing op je jaarlijkse gasverbruik van tientallen procenten, maar de kans is groot dat je er nog nooit van hebt gehoord. Jan-Willem de Vries, projectleider bij het Regionaal Energieloket, noemt waterzijdig inregelen ook wel de vergeten groente van de energietransitie. “De potentiele besparing is enorm, maar om de een of andere reden weten weinig mensen wat het is en wat het kan opleveren.”

Waterzijdig inregelen is het nauwkeurig en optimaal afstellen van je verwarmingsinstallatie op allerlei vlakken. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat elke radiatorkraan precies de juist hoeveelheid water doorlaat. En dat het warme water elke radiator in huis even gemakkelijk bereikt. Daardoor brandt de cv-ketel niet harder dan nodig en wordt het verwarmingswater niet warmer dan nodig. En dat zorgt weer voor meer comfort en minder energieverbruik. “Het bespaarpotentieel verschilt enorm per gebouw of woning, maar wij gaan uit van een gemiddelde besparing op je gasrekening van 15 procent”, aldus De Vries.

Uit onderzoek van ISSO (niet publiekelijk beschikbaar) blijkt dat bij 75 procent van de huishoudens in Nederland de cv-installatie niet goed is ingeregeld. Daar is dus enorme winst te behalen. Partijen als Regionaal Energieloket, Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis proberen waterzijdig inregelen dan ook op allerlei manieren op de kaart te zetten. “In principe zijn installateurs sinds 2020 verplicht om een nieuw verwarmingssysteem optimaal in te regelen als dat maximaal 30 procent van de prijs van de nieuwe installatie kost. Mede daardoor gebeurt dat lang niet altijd. Zo verdwijnen dit soort dingen dan toch naar de achtergrond.”

Voor huishoudens is het dan ook niet gemakkelijk om een installateur te vinden die dit klusje wil oppakken. “In principe kan elke installateur het, maar de meesten bieden het niet proactief aan. In sommige gemeenten kan je er bij het energieloket voor aankloppen, maar lang niet overal”, aldus De Vries. Met andere woorden: je zal dus zelf rond moeten bellen naar installatiebedrijven om te vragen of ze dit voor je willen doen. Als je iemand vindt, zal die er tussen de 400 en 800 euro voor rekenen, schat De Vries, afhankelijk van het type systeem en hoe groot de woning is.

Maar er is nog een optie: je kan ook zelf de handen uit de mouwen steken. “Er zijn online veel instructievideo’s en handleidingen beschikbaar om zélf je verwarmingssysteem in te regelen. Klimaatbureau Hier biedt bijvoorbeeld een uitgebreide handleiding aan. Als je een beetje handig bent, kan je een heel eind komen. Zaken als leidingen vervangen en het pompvermogen instellen, moet je vooral aan professionals overlaten. Hetzelfde geldt als je een warmtepomp hebt; dan wordt het al snel te complex om zelf te doen. Maar bij een cv-ketel kan je de basis in principe heel goed zelf doen."

De Vries raadt iedereen aan om met waterzijdig inregelen aan de slag te gaan, of je nu een warmtepomp hebt of een cv-ketel. “Als je het gevoel hebt dat je verwarmingssysteem niet optimaal werkt, dan is dat waarschijnlijk ook zo. Hoor je bijvoorbeeld weleens tikkende of kloppende geluiden als de verwarming draait? Dan weet je dat het tijd is om in actie te komen.”

2. Geen energielabel, maar een klimaatlabel

Stel: we doen de aankomende decennia veel te weinig aan klimaatverandering. De zeespiegel blijft stijgen, de temperatuur blijft stijgen, er zijn steeds langere periodes van droogte en hevige neerslag in korte periodes komt ook steeds vaker voor. Het is geen fijn vooruitzicht, maar de kans is groot dat deze problemen in de toekomst alleen maar groter worden. Wat betekent dat dan eigenlijk voor jouw woning? Is die daar wel op voorbereid?

Het Blue Label (een initiatief van Nelen & Schuurmans, Achmea en Haskoning) biedt dat inzicht. Het klimaatlabel brengt de risico’s van een veranderend klimaat voor jouw woning in kaart op 8 thema’s. Per thema krijgt je woning een label van E tot A. Van wateroverlast bij extreme neerslag tot overstromingskans. En van hittestress tot risico op natuurbranden. “Staat er bijvoorbeeld 50 centimeter water tegen je gevel na een hevige regenbui? Dan scoort je woning op dat gebied een label E”, zegt Olga Pleumeekers, directeur bij Nelen & Schuurmans en kartrekker van het Blue Label. “Maar op het gebied van hittestress kan je woning juist een label A scoren.”

Met andere woorden: het Blue Label biedt inzicht in de klimaatbestendigheid van jouw woning op verschillende vlakken. “Het is belangrijk om daar goed geïnformeerd over te zijn”, stelt Pleumeekers. “Je moet weten wat er kán gebeuren, zodat het je niet zomaar overkomt.” Goed nieuws: het aanvragen en inzien van die data is helemaal gratis. Pleumeekers: “We vinden dat iedereen het recht heeft om die data in te zien. Daarom is het Blue Label voor particulieren gratis en snel beschikbaar, met een paar simpele drukken op de knop.”

De vervolgvraag is natuurlijk: als je die informatie eenmaal hebt, wat doe je er vervolgens mee? Stel bijvoorbeeld dat jouw woning label E scoort op hittestress, welke stappen kan je dan zetten om daar iets aan te doen? “Die informatie voegen wij bewust niet toe”, stelt Pleumeekers. “Dat komt omdat de mogelijke maatregelen enorm verschillen per regio én per gebouw. Een generieke lijst van maatregelen helpt niemand en kan zelfs een averechts effect hebben. Je moet bijvoorbeeld geen wadi aanleggen om het wateroverlastrisico te verlagen als je woning ook te maken heeft met hoge grondwaterstanden.”

Hoe kom je er dan achter wat je wél kan en moet doen? Pleumeekers: “Provincies, waterschappen en gemeenten bieden veel informatie. Dat is een goed startpunt. Maar in veel gevallen is het ook een kwestie van common sense. Loopt jouw woning risico op wateroverlast? Dan is meer groen en minder bestrating in de tuin eigenlijk altijd een goed idee. Bij hittestress gaat het om schaduw aanbrengen. Liefst met bomen natuurlijk, maar schaduwdoeken kunnen ook uitkomst bieden.”

3. Gericht verwarmen met zoneregeling

De energierekening van een gemiddeld huis in Nederland bestaat voor bijna 80 procent uit gasverbruik. En 80 procent dáárvan gaat naar het verwarmen van de ruimtes in huis. Wie wilt besparen, kan op dat gebied dus de meeste winst boeken. Joren Harmanny, medeoprichter van energiebedrijf en Triodos-partner Groenpand: “Radiatorfolie en -ventilatoren zijn dan bijvoorbeeld betaalbare opties om je energierekening te verlagen. Voor wie een stap verder wilt gaan, is zoneregeling in sommige gevallen een interessante optie.”

Met zoneregeling knip je je woning als het ware op in verschillende zones, die je vervolgens apart verwarmt. Dat klinkt natuurlijk niet nieuw. Traditionele radiatoren in huis kun je immers handmatig open en dicht draaien; zo verwarm je ook per ruimte. Het grote verschil: bij zoneregeling gebeurt dat volledig geautomatiseerd en via een app. “Daar stel je bijvoorbeeld in dat het in de woonkamer 20 graden moet zijn en in de slaapkamer 18 graden. Of dat je op dinsdagen en donderdagen thuiswerkt en dat de werkkamer alleen op die dagen verwarmd hoeft te worden”, aldus Harmanny.

Door op deze manier gericht en efficiënt te verwarmen, kan je energie besparen. Hoeveel precies? Dat is moeilijk te zeggen. Aanbieder Plugwise spreekt van een potentiele besparing van 30 procent, maar volgens Harmanny komen zulke besparingen in de praktijk weinig voor. “Het verschilt gewoon heel erg per huishouden en hangt af van je woongedrag. Iemand die bijna nooit thuis is en de verwarming zelden laat draaien, bespaart bijvoorbeeld nauwelijks met zoneregeling. Maar iemand die de verwarming de hele dag aan heeft staan, in het hele huis, kan met zoneregeling inderdaad ontzettend veel besparen.”

Zowel de kwaliteit als de prijs van zo’n systeem loopt erg uiteen. Maar Harmanny schat dat je moet rekenen op 500 tot 1.000 euro aan startkosten en nog eens 250 euro per zone die je laat inrichten. De gemiddelde installateur zal een halve tot een hele dag nodig hebben om het systeem te installeren.

Maar hoe weet je nu of zoneregeling interessant is voor jou? Harmanny legt uit: “Veel mensen hebben één thermosstaatknop in huis. En zo gauw de gewenste temperatuur in de woonkamer is bereikt, zal de verwarming afslaan. Maar in andere ruimtes kan het dan nog steeds onaangenaam zijn. Wat doen de meeste mensen dan? Ze gaan extra stoken. Of ze zetten een elektrisch kacheltje aan in de ruimte waar het nog koud is. Dat is gewoon energieverspilling. In dat soort situaties, is zoneregeling interessant. Niet alleen vanwege de energiebesparing, maar ook omdat het zorgt voor meer comfort in huis.”

Harmanny plaatst wel een belangrijke kanttekening: zoneregeling werkt goed in combinatie met een cv-ketel, maar veel minder goed met een warmtepomp. “Warmtepompen zijn marathonlopers, geen sprinters. Ze werken het beste als ze lekker stabiel kunnen draaien. Zoneregeling kan dan roet in het eten gooien”, legt hij uit. “Want je vraagt een verwarmingssysteem juist om onregelmatiger te draaien. Dan even niet, dan even wel, dan op 80 procent, dan op 20 procent, enzovoorts. Een warmtepomp slijt daar sneller van. Zoneregeling kan wel in combinatie met warmtepomp, maar maak het niet te bont. Beperk je bijvoorbeeld tot twee of maximaal drie zones in huis.”