“Deze week ging de VN-Oceaanconferentie van start in Nice, de derde conferentie van de Verenigde Naties over de bescherming van oceanen. Een prangend en actueel onderwerp, want mariene ecosystemen staan meer dan ooit onder druk. Het Noordpoolgebied is bijvoorbeeld steeds meer het toneel geworden van geopolitieke ambities en concurrentie om natuurlijke hulpbronnen. Zo stelde de Amerikaanse president Donald Trump recentelijk nog voor om Groenland te kopen. Hoewel dit idee door velen werd bespot, wees het wel op een zorgwekkende trend: een groeiende wedloop om invloed in het Noordpoolgebied.

Meer economische en militaire activiteiten

Ondertussen breidt ook Rusland namelijk zijn militaire en economische aanwezigheidin het Noordpoolgebied uit. Het heropent bijvoorbeeld oude Sovjet-bases, bouwt kernenergie-ijsbrekers en investeert fors in olie- en gasinfrastructuur langs de Noordelijke Zeeroute. China speelt inmiddels ook een belangrijke rol in het gebied. Het land is betrokken bij Russische LNG-projecten in de regio en noemt zichzelf inmiddels een ‘bijna-poolmacht’. In het kader van de ‘Polar Silk Road’-strategie investeert ook China fors in het Noordpoolgebied, in de vorm van infrastructuur en onderzoeksstations.

Ook Finland, Zweden en Noorwegen zijn de laatste tijd actiever geworden in het Noordpoolgebied. Ook zij investeren in infrastructuur, die zowel voor civiele als militaire doeleinden kan worden gebruikt en het versterken hun legers. Dit doen ze als onderdeel van een nauwere samenwerking binnen de NAVO, om de noordelijke regio beter te kunnen verdedigen. Bovenstaande voorbeelden laten zien dat het Noordpoolgebied steeds meer wordt gezien als een belangrijk grensgebied, waar landen aanwezig willen zijn en invloed willen uitoefenen.

Meer dan een ijsvlakte

Triodos Bank roept financiële instellingen juist op om geen industriële activiteiten in deze regio te financieren. Daarnaast vragen wij alle deelnemers aan de VN-Oceaanconferentie om zich te verbinden aan het 30-voor-30-doel: het beschermen van 30 procent van de oceanen en het landoppervlak wereldwijd vóór 2030.

De Centrale Noordelijke IJszee is daar een belangrijk onderdeel van. Het is namelijk veel meer dan een lege, bevroren vlakte. Het is een levend en dynamisch ecosysteem, dat een essentiële rol speelt in bijvoorbeeld het reguleren van het wereldklimaat, het stabiliseren van de straalstroom en het ondersteunen van een rijk web van leven – van fytoplankton tot walvissen en van ijsalgen tot zeevogels. Met andere woorden: de oceaan is essentieel voor het evenwicht van meerdere planetaire systemen.

Daarnaast is de IJszee nauw verbonden met het leven en de cultuur van de inheemse volkeren in het Noordpoolgebied. Zij zijn afhankelijk van de zee voor voedsel, tradities en hun identiteit. Al generaties lang zijn deze gemeenschappen de hoeders van de Arctische ecosystemen. Hun oproep om meer zeggenschap in besluitvorming gaat verder dan alleen rechtvaardigheid. Inheemse gemeenschappen brengen waardevolle, specifieke kennis mee over seizoenen, gedrag van diersoorten en veranderingen in het klimaat – kennis die onmisbaar is voor toekomstige maatregelen om ecosystemen te beschermen en ons aan te passen aan veranderingen.

Toch doen we op dit moment niet genoeg om het Noordpoolgebied te beschermen. Het gebied warmt bijna vier keer zo snel op als de rest van de wereld. Juist nu het Noordpoolgebied al kwetsbaar is, willen bedrijven er nieuwe zeeroutes aanleggen en grondstoffen winnen. Dit gebeurt ondanks waarschuwingen van wetenschappers en zorgen over de natuur en het welzijn van de regio.

Uitbreiding van de industrie en nieuwe risico’s

Voorstanders van scheepvaart door de Noordelijke IJszee beweren dat kortere zeeroutes juist goed zijn, omdat ze de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Maar het aanpakken van klimaatverandering draait niet alleen om minder CO₂-uitstoot. Het gaat juist ook om kwetsbare ecosystemen beschermen, die een onmisbare rol spelen in de strijd tegen klimaatverandering.

Scheepvaart in het Noordpoolgebied brengt verschillende risico’s met zich mee, zoals geluidsvervuiling, kans op olielekkages en het binnenbrengen van invasieve diersoorten. Het Noordpoolgebied is hier slecht tegen bestand. Scheepvaart ondermijnt het delicate evenwicht van het Arctische dierenleven ten gunste van efficiëntere vaartijden en ‘gemakkelijke’ toegang tot grondstoffen. Daardoor kan ons niet-duurzame patroon van overconsumptie van hulpbronnen en energie ongehinderd doorgaan.

Nog zorgwekkender is het gevaar van diepzeemijnbouw. Bij deze methode worden mineralen van de oceaanbodem geschraapt. Dit is niet alleen logistiek en economisch riskant, maar ook erg schadelijk voor het milieu. Daarom spreekt Triodos Bank zich voortdurend uit tegen diepzeemijnbouw en zijn wij ook tegen olie- en gaswinning in het Noordpoolgebied. Het winnen van grondstoffen, of dat nu op de zeebodem of onder het ijs gebeurt, is onverenigbaar met de kwetsbaarheid en rol van dit ecosysteem.

Stop het geld, stop de schade

De situatie in het Noordpoolgebied vraagt om terughoudendheid en verantwoordelijkheid. De financiële sector speelt hierin een doorslaggevende rol. Banken, investeerders en verzekeraars moeten een duidelijke grens trekken: geen financiering en geen ondersteuning van diepzeemijnbouw of het uitbreiden van scheepvaartroutes door de Centrale Noordelijke IJszee. Alleen op die manier kunnen we verdere schade aan dit kwetsbare gebied voorkomen.

Daarnaast roepen we overheden op om zowel het eerdergenoemde 30-voor-30-doel als de High Seas Treaty te steunen. Veel meer landen moeten dit verdrag van de High Seas Allianceratificeren. Nu is het moment om internationale wateren te beschermen tegen bedrijven die er grondstoffen willen winnen. Nu is het moment om ervoor te zorgen dat deze gebieden geen onherstelbare schade oplopen. Want als we te lang aarzelen, komen die industriële activiteiten er ongetwijfeld. En daar betalen toekomstige generaties de prijs voor.”